1
مربی گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه الزهرا (س) تهران.
2
فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه قم.
10.61186/has.2021.386
چکیده
پرسش از خاستگاه مذهب تشیع و سابقۀ آن در دین اسلام موردتوجه جامعۀ امروز نیز هست. تحلیل وسیع و مبنایی و جامع این وضعیت و یافتن ریشه‌ها و علت‌های آن حیاتی و ضروری است. با مراجعه به کتب تاریخی فریقین و معرفی برخی از چهره‌های صدر اسلام و یاران پیامبر (ص) می‌توان پاسخی هرچند کوتاه، اما کافی فراهم کرد. از نظر نگارندۀ این مقاله ابن‌تیمیه یکی از افراد مشهور در تاریخ است که برای انکار اعتقاد به خلافت بلافصل امام علی (ع) شگردهای گوناگونی را به کار برده است. در این نوشتار ابتدا یکی از عبارات وی بررسی شده و سپس بنا به منابع تاریخی اهل‌سنت درمی‌یابیم که از میان شخصیت‌های شاخص صدر اسلام افرادی بودند که بر برتری و حقانیت و وصایت بلافصل امام علی (ع) اعتقاد داشتند؛ از جملۀ آن‌ها مقدادبن‌عمرو است که او را از پیش‌گامان پذیرش اسلام نام برده‌اند. او آزار و اذیت‌های قریش را تحمل کرد و برای حفظ دین، ابتدا به حبشه و سپس به مدینه هجرت کرد. همراهی و تبعیت او از رسول خدا (ص) بیانگر ایمان راسخ اوست. پس از رحلت نبی خاتم (ص) نیز، در حوادث سقیفه و شورای شش‌نفره، باصراحت اعتقاد خویش را بیان و از حق دفاع کرد.
ابن‌ابی‌الحدید معتزلی، عزالدین ابوحامد، 1404، شرح نهج‌البلاغه، به‌تصحیحِ محمد ابوالفضل ابراهیم، قم: کتابخانه عمومی آیت الله مرعشی نجفی.
ابن‌اثیر جزری، عزالدین، 1385، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر و دار بیروت.
___، 1409، أسد الغابه فی معرفه الصحابه، بیروت: دار الفکر.
ابن‌تیمیه، احمد، 1406، منهاج السنة النبویة فی نقض الشیعة القدریة، به‌تحقیقِ دکتر محمد رشاد سالم، ریاض: جامعة الإمام محمد‌بن‌سعود الإسلامیة.
ابن‌حجر عسقلانی، احمد‌بن‌علی، 1415، الإصابه فی تمییز الصحابه، به‌تحقیقِ عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن‌خلدون، عبد الرحمن‌بن‌محمد، 1408، دیوان المبتدأ و الخبر فی تاریخ العرب و البربر و من عاصرهم من ذوی الشأن الأکبر، به‌تحقیقِ خلیل شحاده، چ2، بیروت: دار الفکر.
ابن‌سعد‌بن‌منیع هاشمی بصری، محمد، 1410، الطبقات الکبری، به‌تحقیقِ محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن‌عبدالبر، أبو عمر یوسف‌بن‌عبد الله‌بن‌محمد، 1412، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، به‌تحقیقِ علی محمد البجاوی، بیروت: دار الجیل.
ابن‌قتیبه دینوری، أبومحمد عبدالله‌بن‌مسلم، 1410، الإمامه و السیاسه المعروف بتاریخ الخلفاء، به‌تحقیقِ علی شیری، بیروت: دارالأضواء.
شافعی عاصمی مکی، عبد الملک‌بن‌حسین‌بن‌عبد الملک، 1419، سمط النجوم العوالی فی أنباء الأوائل والتوالی، به‌تحقیقِ عادل أحمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت: دار الکتب العلمیه.
صالحی دمشقی، محمد‌بن‌یوسف، 1414، سبل الهدی و الرشاد فی سیره خیر العباد، به‌تحقیقِ عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت: دار الکتب العلمیه.
طبری، أبوجعفر محمد‌بن‌جریر، 1387، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، به‌تحقیقِ محمد أبوالفضل ابراهیم، چ2، بیروت: دار التراث.
فخر رازی، ابوعبدالله محمد‌بن‌عمر، 1420، مفاتیح الغیب (تفسیر کبیر)، چ3، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
صالحی, طاهره و سالاریان, زهرا . (1399). اعتقاد مقدادبن‌عمرو به حقانیت و خلافت بلافصل امام علی (علیه السلام). تاریخ و سیره اهل بیت علیه السلام, 2(2), 71-89. doi: 10.61186/has.2021.386
MLA
صالحی, طاهره , و سالاریان, زهرا . "اعتقاد مقدادبن‌عمرو به حقانیت و خلافت بلافصل امام علی (علیه السلام)", تاریخ و سیره اهل بیت علیه السلام, 2, 2, 1399, 71-89. doi: 10.61186/has.2021.386
HARVARD
صالحی, طاهره, سالاریان, زهرا. (1399). 'اعتقاد مقدادبن‌عمرو به حقانیت و خلافت بلافصل امام علی (علیه السلام)', تاریخ و سیره اهل بیت علیه السلام, 2(2), pp. 71-89. doi: 10.61186/has.2021.386
CHICAGO
طاهره صالحی و زهرا سالاریان, "اعتقاد مقدادبن‌عمرو به حقانیت و خلافت بلافصل امام علی (علیه السلام)," تاریخ و سیره اهل بیت علیه السلام, 2 2 (1399): 71-89, doi: 10.61186/has.2021.386
VANCOUVER
صالحی, طاهره, سالاریان, زهرا. اعتقاد مقدادبن‌عمرو به حقانیت و خلافت بلافصل امام علی (علیه السلام). تاریخ و سیره اهل بیت علیه السلام, 1399; 2(2): 71-89. doi: 10.61186/has.2021.386
)