اخبار مربوط به حضرت علی (علیه السلام) با تأکید بر کتاب تاریخ مدینۀ دمشق ابن‌عساکر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد تاریخ و فرهنگ و تمدن ملل اسلامی، دانشکدۀ علوم و تحقیقات اسلامی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین.

2 کارشناس ارشد تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران.

3 دانشیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تهران.

10.61186/has.2021.395

چکیده

ابن‌عساکر یکی از مشهورترین محدثان و مورخان مسلمان مکتب شام در قرون میانی است. اثر مشهور او موسوم به تاریخ مدینۀ دمشق از مهم‌ترین منابع در تاریخ‌نگاری اسلامی است که به شیوۀ فرهنگ‌نامه‌ای و تاریخ محلی نوشته شده است. ابن‌عساکر در کتاب خویش، اخبار و روایت‌های مهمی دربارۀ شخصیت‌های صدر اسلام دارد. یکی از این شخصیت‌ها حضرت علی (ع) هستند که حجم درخور توجهی از کتاب خود را به آن حضرت اختصاص داده است و در بخش‌های مختلف کتابش و ذیل شخصیت‌های صدر اسلام، روایات درخور توجهی دربارۀ ایشان نقل کرده است؛ ازاین‌رو، کتاب مذکور مدنظر پژوهشگران قرار گرفته و بخش‌هایی از آن را، پس از تصحیح و تحقیق به چاپ رسانده‌اند؛ اما بخش مربوط به امام علی (ع) در این کتاب مغفول مانده است. تحقیق دربارۀ بخش اخیر از جهت ارزیابی اخبار مربوط به امام علی (ع) و رویدادهای دورۀ ایشان، از منظر یکی از مورخان برجستۀ مکتب شام، حائز اهمیت است؛ ازاین‌رو، پژوهش حاضر با روش توصیفی‌تحلیلی و با تأکید بر کتاب تاریخ مدینۀ دمشق ابن‌عساکر، درصدد یافتن پاسخ به این سؤالات است که دیدگاه ابن‌عساکر دربارۀ امام علی (ع) چیست و ایشان از چه منابعی در نقل روایات مربوط به امام علی‌ (ع) بهره برده است؟ ابن‌عساکر گزارش‌های زیاد و مختلفی دربارۀ امام‌ علی (ع)، بدون جهت‌گیری مذهبی و آوردن روایات اختلافی ارائه داده است که در سیره‌شناسی امام (ع)، رجوع به آن و استفاده از اطلاعات آن ضروری است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن‌اثیر، عزالدین، 1409، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت: دار الفکر.
  3. ___، 1417، الکامل فی التاریخ، به‌تحقیقِ عمر عبدالسلام تدمری، بیروت: دار الکتب العربی.
  4. ابن‌سعد، محمد، 1410، الطبقات الکبری، به‌تحقیقِ محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  5. ابن‌عساکر، أبی‌القاسم علی‌بن‌الحسن‌بن‌هبةالله‌بن‌عبدالله الشافعی، 1415، تاریخ مدینه دمشق، به‌تحقیقِ علی شیری، بیروت: دار الفکر.
  6. ابن‌کثیر، ابوالفداء اسماعیل‌بن‌عمر، 1405، البدایة و النهایة، به‌تحقیقِ احمد ابوملحم و دیگران، بیروت: بی‌نا.
  7. ابن‌هشام، عبدالملک‌بن‌هشام، بی‌تا، السیرة النبویة، به‌تحقیقِ ابراهیم الابیاری و دیگران، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  8. ___، بی‌تا، السیرة النبویة، به‌تحقیقِ محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره: مکتبة محمدعلی صبیح.
  9. بلاذری، احمد‌بن‌یحیی، 1417، انساب الاشراف، به‌تحقیقِ سهیل زکار و ریاض الزرکلی، بیروت: دار الفکر.
  10. ___، 1977، انساب الاشراف، به‌تحقیقِ محمدباقر محمودی، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
  11. ___، 1979، انساب الاشراف، به‌تحقیقِ احسان عباس، بیروت: جمیعة المستشرقین الالمانیة،.
  12. ___، 2003، انساب الاشراف، به‌تحقیقِ ویلفرد مادلونگ، بیروت: موسسة البیان.
  13. جاحظ، عمرو‌بن‌بحر، 1411، العثمانیه، بیروت: دار الجبل.
  14. شهیدی، سیدجعفر، 1379، زندگانی فاطمۀ زهرا3، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  15. طبرسی، فضل‌بن‌حسن، 1417، اعلام الوری بأعلام الهدی، قم: موسسة آل البیت لاحیاء التراث.
  16. طبری، محمد‌بن‌‌جریر، 1357ق، تاریخ الامم و الملوک، قاهره: مطبعة الاستقامه.
  17. طبری، محمد‌بن‌جریر، 1412، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
  18. عسقلانی، ابن‌حجر، 1407، لسان المیزان، بیروت: دارالفکر.
  19. کسایی، نورالله، 1370، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی؛ مدخل ابن‌عساکر، تهران: مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
  20. مادلونگ، ویلفرد، 1377، جانشینی حضرت محمد9؛ پژوهشی پیرامون خلافت نخستین، ترجمۀ احمد نمایی و دیگران، مشهد: آستان قدس رضوی.
  21. المدیهش، ابراهیم‌بن‌عبدالله، 1440، فاطمه‌بنت‌النبی3؛ سیرتها، فضائلها، مسندها، ریاض: دار الآل و الصحب.
  22. واقدی، محمد‌بن‌عمر، 1966، المغازی، به‌تحقیقِ مارسدن جونس، لندن: بی‌نا.
  23. یعقوبی، احمدبن‌اسحاق، بی‌تا ، تاریخ یعقوبی، بیروت: دارصادر.
  24. Dakake, Maria, 2001, Gadir komm, Encyclopaedia Iranica, New York: Bibliotheca Persica Press.
  25. Manouchri, Faramarz Haj et al, 2008, Ali b. Abi Talib, in encyclopaedia islamica, New York: Bibliotheca Persica Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار