شناخت علم تمدن‌ساز در سیرۀ رضوی با تکیه بر گزارش‌های عیون اخبارالرضا (علیه السلام)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشکدۀ اسلام تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

2 کارشناس ارشد تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه علوم اسلامی رضوی و طلبۀ سطح چهار حوزۀ علمیۀ خراسان.

10.61186/has.2021.439

چکیده

اسلام با تأکید بر تفکر و سفارش بسیار به پیروانش برای علم‌آموزى، زمینه را براى ساختن تمدنى مبتنى بر علم فراهم کرده است؛ بنابراین از منظر دین، علم منشأ شکل‌گیری تمدن معرفی شده است. برای شناخت هرچه بهتر علم تمدن‌ساز، رجوع به منابع دینی لازم است. آیات و روایات و نیز سیرۀ اهل‌بیت (ع) فراگیری هرگونه علمی را در راستای شکل‌گیری تمدن اسلامی تجویز نکرده‌اند؛ ازاین‌رو با مراجعه به این منابع باید به شناخت درستی از علم تمدن‌ساز دست یافت. یکی از این منابع کلام و سیرۀ امام رضا (ع) است. از مهم‌ترین آموزه‌های امام رضا (ع) شناساندن و ترویج علم در جهت ساخت تمدن دینی بوده است. این ویژگی‌ها در کتاب عیون اخبار الرضا (ع) منعکس شده؛ اما کمتر اثری را می‌توان یافت که بدان پرداخته باشد؛ بر این اساس، هدف این پژوهش که به روش توصیفی‌تحلیلی نگاشته شده، بررسی سیره و کلام امام رضا (ع) در شناخت گزاره‌های علم تمدن‌ساز براساس روایات کتاب شریف عیون اخبار الرضا (ع) است. نتایج حاصل از یافته‌های موجود نشان می‌دهد که سخنان و سیرۀ ائمه (ع) نقش بی‌بدیلی در رشد و شکوفایى علم در جهت شکل‌گیری تمدن اسلامی فراهم کرده است. همچنین می‌توان از مناظرات علمی، گفت‌وگوهای امام (ع) درباره علم، برخورد ایشان با دانشمندان و... ویژگی‌های علم تمدن‌ساز را استخراج کرد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآ ن کریم.
  2. ابن‌بابویه، علی‌بن‌محمد (شیخ صدوق)، 1390، عیون اخبار الرضا7، ترجمه و شرح آقا نجفی اصفهانی، قم: انتشارات نبوغ.
  3. حیدرى کاشانى، محمدجواد، دی1377، «رابطۀ علم و دین از دیدگاه علامه طباطبایى»، پاسدار اسلام، سال26، ش204.
  4. جعفری، محمدتقی، 1375، ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  5. حر عاملی، محمدبن‌حسن، بی‌تا، وسائل الشیعه الی تخصیل سائل الشریعه، قم: موسسه آل البیت: لاحیاء التراث.
  6. حسینی، شریف، بهار و تابستان1383، «پزشکى در تمدن اسلام»، پژوهش و حوزه، س۵، ش17 و 18.
  7. خمینی، سیدروح‌الله، 1387، دانشگاه ودانشگاهیان از دیدگاه امام خمینی;، تدوینِ حسنعلی احمدی فشارکی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی;.
  8. رضوی، عباس، مرداد1380، «سهم حوزه‌ها در تمدن اسلامى»، حوزه، س۱۸، ش105-106، ص۲۴۲ تا ۳۰۷.
  9. زیدان، جرجی، 1369، تاریخ تمدن اسلامی، ترجمه و نگارش علی جواهرکلام، چ6، تهران: امیرکبیر.
  10. سوروکین، پی تیریم الکساندروویچ، 1377، نظریه‌هاى جامعه‌شناسى و فلسفه نوین تاریخ، ترجمۀ اسدالله نوروزى، رشت: حق‌شناس.
  11. سیدرضی، محمد‌بن‌حسین، 137۶، نهج‌البلاغه، ترجمه و تفسیر علامه محمد تقی جعفری، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  12. صدر، سیدحسن، بی‌تا، تاسیس الشیعة لعلوم الاسلام، تهران: منشورات اعلمی.
  13. صفا، ذبیح‌الله، 1356، تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی، چ4، تهران: امیرکبیر.
  14. فرحی، داود، تابستان1382، «روش شناسى اندیشه سیاسى در فلسفه غرب تمدن اسلامى»، علوم سیاسی، س۶، ش22، ص۶۷ تا ۹۶.
  15. کاشفی، محمد رضا، 1384، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، قم: انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی.
  16. مجلسی، محمدباقر، 1403، بحار الانوار، بیروت: دار الاحیاء التراث.
  17. تمیمی آمدی، عبدالواحدبن‌محمد، 1410، غرر الحکم و درر الکلم‌، قم: دار الکتاب الإسلامی‌.
  18. مدیرشانه‌چی، کاظم، 1362، علم الحدیث، چ3، قم: بی‌نا.
  19. مطهری، مرتضی، بی‌تا، آشنایی با علوم اسلامی، قم: صدرا.
  20. ___، 1362، خدمات متقابل اسلام و ایران، چ12، قم: صدرا.
  21. ___، 1398، ده گفتار، قم: صدرا.
  22. نصر، حسین و غلامرضا متقی‌فر، شهریور1382، «تعلیم و تربیت اسلامى مرورى بر چالش‌هاى موجود بین فلسفه و دانش معاصر با اسلام سنّتى»، معرفت، س۱۲، ش69.
  23. نوفل، عبدالرزاق، 1351، مسلمانان و دانش جدید، ترجمۀ محمدعلی میررکنی و محمدجواد خداکرمی، تهران: انتشارات برهان.
  24. همتی گلیان، عبدالله، تابستان1386، «نگرشی به میراث علمی مسلمانان در اسپانیا»، تاریخ اسلام، س۸، ش30، ص۹۱ تا ۱۰۵.
  25. یعقوبی، عبدالرسول، شهریور1380، «تعامل تمدن اسلام و غرب»، معرفت، س۱۰، ش45.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار