تأثیر دوسویۀ آخرت‌باوری و اعمال عبادی بر سبک زندگی اسلامی ازمنظر نهج البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه تاریخ، دانشگاه لرستان.

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات عربی، دانشگاه لرستان.

10.61186/has.2024.986.1046

چکیده

یکی از موضوعات مهمی که در نهج البلاغه مطرح شده عبادت است که چگونگی رابطۀ انسان موحّد و باورمند به حیات اخروی (معاد) را می‌نمایاند. ازمنظر امام علی علیه‌السلام عبادت اثرات سازندۀ پرشماری برای فرد و جامعه در بر دارد و عقیده به آخرت، جهان پس‌از مرگ، که یکی از ارکان اعتقادی دین اسلام در کنار توحید و نبوت است انسان را هرچه بیشتر با عبادت مأنوس‌تر می‌سازد و کنش‌های مؤمنانه را در او برمی‌انگیزاند. اهتمام به انجام عبادات دینی موجب می‌شود که انسان به اخلاق الهی آراسته شود و اعضای وجودی‌اش در اطاعت فرمان خداوند عزّوجل قرار گیرد. در این مقاله به روش توصیفی‌تحلیلی و با استناد به سخنان امیر مؤمنان علیه‌السلام در نهج البلاغه، تأثیر باور به آخرت بر انجام عبادات ازسوی انسان مؤمن و تجلی نوعی سبک زندگی مؤمنانه بررسی شده است. یافتۀ پژوهش حاکی از آن است که میان عبادات و باور به آخرت رابطه‌ای دوسویه وجود دارد؛ بدین معنا که انجام عبادات موجب تقویت باور به آخرت و مجاهدت بیشتر برای حصول آخرتی بهتر می‌شود و ازسویی آخرت‌باوری نیز موجب مأنوس شدن بیشتر انسان با عبادات می‌شود. پیامد اخلاقی و تعالی برآمده از انجام عبادات الهی بر نوع نگاه انسان به خداوند عزّوجل، جهان، حیات پس‌از مرگ و نوع ارزش‌های پذیرفته شدۀ او تأثیری مستقیم دارد و اندیشه و گفتار و از همه مهم‌تر عمل نیکوتری را در پی خواهد داشت که در بسترسازی سبک زندگی اسلامی در جامعه مؤثر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


  1. * قرآن کریم، ۱۳۹۳، ترجمۀ علی مشکینی، قم: الهادی.

    1. ابن‌فهد حلى، احمد بن محمد، 1375، آیین بندگی و نیایش (ترجمۀ عده الداعی)، ترجمۀ حسین غفاری ساروی، قم: بنیاد معارف اسلامی.
    2. الهامی‌نیا، علی‌اصغر و غلامعباس طاهرزاده، 1379، اخلاق عبادی، قم: افق فردا.
    3. بحرانی، ابن‌میثم، 1375، ترجمۀ شرح نهج البلاغه، ترجمۀ قربانعلی محمدی‌مقدم و علی‌اصغر نوایی یحیی‌زاده، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
    4. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، 1410، غرر الحکم و درر الکلم، به‌تصحیحِ مهدی رجائی، چ۲، قم: دار الکتاب الاسلامی.
    5. جوادی آملی، عبدالله، 1432، حکمه العبادات، چ۲، بیروت: دار الاسراء للطباعه و النشر.
    6. حر عاملی، محمد بن حسن، 1409، وسائل الشیعه، به‌تصحیحِ مؤسسة آل‌البیت:، قم: مؤسسة آل‌البیت:.
    7. حکیمی، محمدرضا و دیگران، 1380، الحیاه، ترجمۀ احمد آرام، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    8. دیلمى، حسن بن محمد، 1408، أعلام الدین فی صفات المؤمنین، به‌تصحیحِ مؤسسة آل‌البیت:، قم: مؤسسة آل‌البیت:.
    9. رهبر، محمدتقی، 1383، اخلاق و آداب در حج و زیارت، چ۹، تهران: مشعر.
    10. سیدرضی، محمد‌ بن حسین، 1393، نهج البلاغه، ترجمۀ محمد دشتی، چ۱۸، قم: پیام مقدس.
    11. شریفی، احمدحسین و دیگران، 1391، همیشه بهار: اخلاق و سبک زندگی اسلامی، قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف.
    12. طباطبایی، محمدحسین، 1374، تفسیر المیزان، ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی، چ۵، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    13. مدرسی طباطبایی یزدی، محمدرضا، بی‌تا، شکر (سرود آسمانی)، بی‌جا: بی‌نا.
    14. مرادی کهنگی، فاطمه و دیگران، تابستان1397، «نقش آخرت‌گرایی در رابطه انسان و محیط زیست از دیدگاه نهج البلاغه»، پژوهشنامۀ نهج البلاغه، س6، ش۲۲، ص119 تا 138.
    15. مطهری، مرتضی، 1357، انسان و ایمان، چ۲، قم: صدرا.
    16. ___، 1390، فلسفۀ اخلاق، چ35، تهران: صدرا.
    17. ___، بی‌تا، انسان و سرنوشت، قم: صدرا.
    18. معین‌الاسلام، مریم، تیر1388، «سیرۀ عبادی امیرالمؤمنین علی7»، نامۀ جامعه، س۶، ش58، ص41 تا 48.
    19. مکارم شیرازی، ناصر، 1390، پیام امام امیرالمؤمنین7: شرح تازه و جامعی بر نهج البلاغه، قم: مدرسه الامام علی بن ابی‌طالب7.
    20. ملکی تبریزی، میرزاجواد، 1374، المراقبات، ترجمۀ ابراهیم محدث بندر ریگی، قم: اخلاق.
    21. ناصری جزه، نگار، 1393، «مبانی انسان‌شناسی رفتار سیاسی امام علی7»، کارشناسی ارشد، رشتۀ علوم حدیث (گرایش نهج البلاغه)، دانشگاه قرآن و حدیث.
    22. نوروزی، محمدرضا، 1391، دعا پیوند انسان با خدا، تهران: نباء.
    23. نوری، حسین بن محمدتقی، 1408، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، به‌تصحیحِ مؤسسة آل‌البیت:، قم: مؤسسة آل‌البیت:.
    24. ورام بن أبی‌فراس، مسعود بن عیسى، 1410، تنبیه الخواطر و نزهه النواظر المعروف بمجموعة ورّام، قم: مکتبه فقیه.